کره ی زمین از صفحات مختلفی تشکیل شده است، این صفحات دائما  در حال حرکت هستند. ساز و کار حرکتی این صفحات به دو حالت است. یا صفحات به صورت افقی در کنار یکدیگر حرکت می‌کنند و یا این صفحات به یکدیگر برخورد کرده و یک صفحه به زیر صفحه دیگر می‌رود. اگر یکی از حالات بالا بین صفحات زمین روی دهد، نتیجه ی آن چیزی جز زلزله نخواهد بود.

ساز و کار زلزله به شدت پیچیده است و تا زمان حاضر کسی نتوانسته است آن را پیش‌بینی کند. ناگفته نماند با پیشرفت علم و تکنولوژی دستگاه‌هایی برای تشخیص چند ثانیه قبل از وقوع آن اختراع شده است. زلزله را در سراسر جهان با مقیاس بزرگی یا بزرگا اندازه‌گیری می‌کنند و دیگر استفاده از مقیاس ریشتر در جامعه جهانی صورت نمی‌گیرد.

مقاوم سازی ساختمان  همانگونه که از نام آن مشخص است، عملیاتی است که برای مقاوم ساختن ساختمان ها به کار می رود. ساختمان ها به دلایل مختلفی به مقاوم سازی نیاز دارند. اغلب افراد برای این که در خانه ای امن زندگی کنند به این موضوع می اندیشند که ساختمان محل زندگی خود را مقاوم بسازند، یا این که آیا خانه ای که اجاره کرده اند ضد زلزله ساخته شده است تا از حوادث طبیعی در امان باشند. بیشترین حوادثی که اغلب افراد با آن روبرو هستند زلزله می باشد، زمانی که این حادثه ی طبیعی رخ می دهد خسارات جبران ناپذیر زیادی به همراه دارد. در این راستا افزایش مقاومت در برابر زلزله با مقاوم سازی ساختمان صورت می گیرد.

* مقاوم سازی ساختمان چیست؟

مقاوم‌سازی ساختمان در برابر زلزله یکی از موضوعاتی است که بسیار مهم و قابل بررسی است. بر خلاف آن چه در تصور مردم عادی وجود دارد، مقاوم سازی ساختمان تنها برای ساختمان های قدیمی کاربرد ندارد. بلکه هر ساختمانی می تواند در صورت نیاز مقاوم سازی شود. مقاوم سازی در واقع افزایش مقاومت ساختمان در برابر نیروهایی است که به آن وارد می شود.

مهم ترین نیرو و شاید بتوان گفت پر چالش ترین نیرو زلزله است که احتمال دارد ساختمان در مقابل آن استحکام کافی را نداشته باشد و با لرزش هایی فرو بریزد. یکی از اصولی ترین شیوه ها برای حفظ جان انسان هایی که در زمان زلزله در یک ساختمان به سر می برند، افزایش مقاومت در برابر زلزله است، امکان دارد به هر دلیلی ساختمان به مقاوم سازی نیاز داشته باشد که در این صورت در اولین فرصت باید برای انجام آن اقدام نمود.

* افزایش مقاومت در برابر زلزله

همانطور که اشاره شد افزایش مقاومت در برابر زلزله به علت های مختلفی انجام می شود که می توان آن را به خطاهای انسانی و خطاهای غیر انسانی تقسیم بندی کرد.

* مقاوم سازی ساختمان به دلیل خطاهای انسانی

در ادامه چند علت مهم را که به دلیل خطاها و اشتباهات انسانی در زمان ساخت ساختمان مربوط می شود، برای شما توضیح می دهیم.

1-لزوم افزایش مقاومت در برابر زلزله به دلیل وجود اشتباه در طراحی ،

-به دلایل گوناگونی ممکن است در طراحی اشتباه رخ دهد. به عنوان مثال:

- فراموش کردن بندی از آیین نامه

- فرضیات اشتباه درباره ی شرایط و موقعیت ساختمان

2-  لزوم مقاوم سازی ساختمان به دلیل به روز نبودن آیین نامه:

چنانچه در آیین نامه اشتباه و یا نقصی وجود داشته باشد، این امر  ربطی به مهندس ندارد، اما ممکن است یک ساختمان که قبل از نشر آیین نامه ی جدید ایمن به حساب می آمده است، با توجه به این آیین نامه دیگر امنیت کافی را نداشته باشد.

3- لزوم مقاوم سازی ساختمان به دلیل وجود مشکلات اجرایی :

یکی از مهم ترین عناصر ساخت یک ساختمان مجریان آن هستند. داشتن دقت نظر کافی در تمام مراحل اجرایی ساختمان کار بسیار دشواری است، ممکن است در زمان آرماتور بندی، قالب بندی، بتن ریزی، عمل آوری، اندازه گذاری و شاقول کردن ساختمان خطاهایی رخ بدهد که به دلیل جایز الخطا بودن انسان ها امری طبیعی به حساب می آید.

* مقاوم سازی ساختمان به دلیل خطاهای غیر انسانی

۱- لازم بودن مقاوم سازی ساختمان به دلیل مغایرت ویژگی های مصالح به کار رفته با مقادیر در نظر گرفته:
یکی از اتفاقات رایج عوض شدن مقادیر ویژگی های مصالح استفاده شده در ساختمان نسبت به مقادیری است که برای آن در نظر گرفته شده است، این موضوع هم در سازه های بتنی و هم سازه های فولادی اتفاق می افتد. در صورتی که قطعات سازه های فولادی در یک کارگاه ساخته و با کنترل زیاد نصب شوند، تفاوت زیادی در مقادیر ایجاد نخواهد شد.

بتن ماده ای ناهمگن است، بر عکس فولاد که یک ماده همگن به حساب می آید. به خاطر همین، با در نظر داشتن تولید دقیق کارخانه ای، تغییرات کمتری در مقاوت پیش فرض فولاد ایجاد خواهد شد. عملیاتی همانند حمل، اختلاط، بتن ریزی و در آخر نگهداری مصالحی را تولید می کند که ویژگی های مکانیکی پراکنده دارند. آیین نامه های بتن همیشه در تلاش بوده اند تا با مشخص کردن مقادیر آماری در ساخت به اطمینان بیشتری برسند. اما مقاومت فشاری بتن در مواردی از مقدار مشخص شده برای ساختمان کمتر است و افزایش مقاومت در برابر زلزله می تواند راه چاره این مشکل باشد.

۲- لزوم مقاوم سازی ساختمان به دلیل خرابی و خوردگی مصالح :

فولاد از جمله مصالحی است که تقریباً در تمام ساختمان ها نقش اساسی دارد،  مصالح فولادی به دو صورت مقاطع فولادی یا مدفون در بتن یا دیگر مصالح بنایی به کار گرفته می شود. متأسفانه هزینه ی زیادی برای نگهداری از ساختمان ها صرف می شود تا از خوردگی آن ها جلوگیری شود. با کمی دقت می توان به این نتیجه رسید که آیا شیوه های افزایش مقاومت در برابر زلزله که در آن ها از مصالح فولادی استفاده می شود، برای ساختمان در معرض خوردگی مناسب هستند؟ می توان به این شیوه ها خوردگی را حذف کرد؟ آیا کاهش هزینه های نگهداری با این روش امکان پذیر است؟

۳- لزوم مقاوم سازی ساختمان به دلیل اضافه شدن بار روی ساختمان:

اضافه شدن بار ساختمان امری طبیعی و گریز ناپذیر است. این امر به شکل های مختلف اتفاق می افتد و راه حل آن مقاوم سازی خواهد بود.

۴- لزوم مقاوم سازی ساختمان به دلیل تغییر کاربری ساختمان :

سبک زندگی امروز در شهرهای بزرگ سبب شده تا گاهی از یک واحد مسکونی به جای انبار شرکت استفاده شود و همین موضوع افزایش مقاومت در برابر زلزله را به دنبال خواهد داشت.

۵- لزوم مقاوم سازی ساختمان به دلیل نصب تجهیزات :

گاهی وقت ها شرایطی ایجاد می کند روی بام یا هر جای دیگر یک ساختمان ماشین آلات و یا تجهیزات مکانیکی یا مخابراتی نصب شود، انجام مقاوم سازی ساختمان برای تحمل این وسایل ضروری به نظر می رسد.

۶- لزوم افزایش مقاومت در برابر زلزله به دلیل تغییر در عناصر سازه ای :

بعضی مواقع  نیز تغییر در سیستم سازه ای مانند حذف یک ستون می تواند افزایش مقاومت در برابر زلزله  را برای یک ساختمان اجباری کند.

* مقاوم سازی ساختمان به دلیل حوادث طبیعی و غیر مترقبه:

همان طور که در ابتدا ذکر شد، یکی از مهم ترین و اصلی ترین دلایل افزایش مقاومت در برابر زلزله تحمل آن در برابر نیروهایی است که از بیرون به آن وارد می شود. زلزله جزء حوادث طبیعی و غیر مترقبه است. پایتخت ایران تهران در معرض خطر آن قرار دارد و نیاز به مقاوم سازی ساختمان ها امری ضروری است.

*علاوه بر زلزله می توان به حوادث دیگری که سبب مقاوم سازی ساختمان می شود همچون موارد زیر اشاره کرد:

- برخورد کامیون با پایه یک پل

- تصادف یک ماشین با یک ساختمان

- انفجار

-آتش سوزی

در مجموع، می توان گفت که افزایش مقاومت در برابر زلزله برای ایجاد امنیت و ایمنی بیشتر در یک ساختمان کارایی دارد. این عملیات می تواند برای مدتی ما را از دغدغه و نگرانی هایی که درباره ی حوادث غیر مترقبه به خصوص زلزله وجود دارد رهایی بخشد.

*انواع روش‌های مقاوم‌سازی ساختمان

طراحی و اجرای مقاوم‌سازی ساختمان با روش‌های گوناگونی انجام می شود. در گذشته برای انجام مقاوم‌سازی در ساختمان‌ها از روش‌های مختلفی استفاده می شد که تحت عنوان روش‌های متداول مقاوم‌سازی ساختمان مرسوم هستند. امروزه و با پیشرفت تکنولوژی علاوه بر روش‌های متداول از روش‌ها و محصولات نوین مانند، اف آر بی، جداسازی لرزه ای ، مهاربند، کمانش تاب و میراگرها در مقاوم‌سازی ساختمان استفاده می‌شود.

* ژاکت فولادی و ژاکت بتنی از روش‌های مقاوم‌سازی ساختمان در برابر زلزله

روش‌های مختلفی برای مقاوم‌سازی ساختمان و مقاوم‌سازی سازه در برابر زلزله وجود دارد که با توجه به شرایط ساختمان و بودجه تعیین شده یکی را می‌توان انتخاب کرد تا اگر زمین‌ لرزه‌های شدید در محل زندگی شما رخ داد ساختمان زندگی شما مقاوم باشد.

- ژاکت فولادی و یکی از روش‌های مقاوم‌سازی ساختمان در برابر زلزله

در این روش در سازه بتنی و در بخش‌های ضعیف آن با کمک گرفتن از یک ورقه فولادی مقاوم‌سازی صورت می‌گیرد. بخش‌هایی که معمولا این ورقه فولادی برای مقاوم سازی استفاده می‌شود مربوط به تیر و ستون می شود. کمک گرفتن از ورقه فولادی برای مقاوم سازی سازه بتنی باعث افزایش مقاومت فشاری و برشی و خمشی می‌شود و همین موضوع باعث مقاومت مناسب ساختمان در برابر زلزله می‌شود.

- ژاکت بتنی یکی از روش‌های مقاوم‌سازی ساختمان در برابر زلزله

همانگونه که در عنوان مطلب مشخص است این روش برای سازه بتنی موثر است. اگر در بخشی از سازه نظیر ستون و تیر و دیوار برشی و فوندانسیون ضعفی وجود داشته باشد با کمک روش ژاکت بتنی می‌توان این نقص را ترمیم کرد. در این روش ابتدا اطراف بخش ضعیف سازه را با کمک گرفتن از یک مش فولادی با آرماتورهای آجدار و بتن ریزی مقاوم‌سازی می‌کنند. این روش باعث افزایش باربری سازه می‌شود و در برابر زلزله مقاومت خوبی دارد.