در کشورهایی نظیر ایران که گسل‌های زیادی وجود دارند، امکان وقوع زلزله بشدت بالاست و برای جلوگیری از آسیب‌های بسیار زیاد بهتر است که مقاوم‌سازی ساختمان به امری ضروری در فرآیند ساختمان سازی تبدیل شود. اگر ساختمان‌ها دارای استاندارد باشند و مقاومت سازه‌ها در سطح قابل قبولی باشد، بعد از وقوع زلزله آسیب‌های کمتری به وجود می‌آید. ایران یکی از کشورهای زلزله‌خیز است که سالانه در شهرها و استان‌های زیادی این اتفاق می‌افتد. دانستن علت وقوع زلزله می‌تواند به پیشگیری از آسیب‌های جدی کمک بکند.

 علت وقوع زلزله
 

عوامل زیادی در وقوع زلزله نقش دارند اما علت اصلی در واقع گسل‌ها و شکاف‌هایی هستند که در سطح زمین به دلایل مختلفی به وجود آمده‌اند. پیدایش این شکاف‌ها معمولاً به دلیل رانش و به طور کلی حرکت زمین است. زمانی که ورقه‌های زمین در کنار هم حرکت می‌کنند برخورد آن‌ها با هم نیرویی را آزاد می‌کند که این نیرو در نهایت منجر به زمین لرزه می‌شود. گسل‌های زیادی در سرتاسر ایران وجود دارد و به همین دلیل ایران یکی از زلزله‌خیزترین کشورهای دنیا است. زلزله از گسل‌های موجود به وجود می‌آید و باعث می‌شود که گسل‌های جدید هم به وجود بیایند. هر چقدر که تعداد گسل‌ها افزایش پیدا کند، قابلیت به لرزه درآمدن زمین بیشتر می‌شود بنابراین احتمال ایجاد زلزله با ریشتر بالا بیشتر خواهد شد. زلزله معمولاً همراه با پیش لرزه و پس‌لرزه‌هایی است که از زلزله اصلی ضعیف‌تر هستند و در واقع این زلزله اصلی است که آسیب‌ها زیادی را به شهرها وارد می‌کند. بعد از بررسی علت وقوع زلزله باید عواملی را هم در نظر بگیریم که می‌توانند به مقاوم‌سازی ساختمان‌ها کمک بکنند.

آیا با دانستن علت وقوع زلزله می‌توان از آن جلوگیری کرد؟
 

زلزله به دلیل این که کانونی به نام گسل در زمین دارد علاوه بر این‌که پیش‌بینی آن بسیار سخت است. این پدیده به دلیل پیچیدگی‌هایی که دارد به یکی از بدترین و آسیب‌زاترین وقایع طبیعی تبدیل شده است که شنیدن اسمش افراد را به یاد خرابی‌ها و ویرانی‌های زلزله بم، رودبار و غیره می‌اندازد. در صورتی که بدانیم در منطقه‌ای زلزله‌خیز زندگی می‌کنیم باید مسائلی را که در هنگام وقوع زلزله باید رعایت کرد را حتماً یاد بگیریم و به آن‌ها عمل کنیم. علت وقوع زلزله می‌تواند تحت تأثیر عوامل زیادی قرار بگیرد که به‌شدت آن کمک می‌کنند. به دلیل پیچیدگی‌های زمین شناختی نمی‌توان وقوع زلزله را پیش بینی و از آن جلوگیری کرد تنها کاری که می‌توان برای زلزله انجام داد این است که برای ساخت ساختمان‌ها و سازه‌ها علاوه بر این که مقاوم‌سازی مد نظر قرار بگیرد باید مناطقی را که زلزله‌خیز هستند و دارای شکاف و گسل هستند را شناسایی کرد. از ساخت و ساز بر روی این مناطق باید جلوگیری کرد.

شناسایی علت وقوع زلزله
 

برای شناخت مناطق زلزله‌خیز زمین شناسان و متخصصان با تحقیقات و مطالعات زیادی به این نتیجه می‌رسند که در کدام منطقه گسل وجود دارد و وضعیت ورقه‌های زیرین زمین در چه شرایطی است. این مطالعات به وسیله پیش نشانگرها انجام می‌شود که اطلاعات و آگاهی زیادی به ما می‌دهد. این دستگاه‌ها علاوه بر نشان دادن شدت زلزله‌خیز بودن زمین عوامل مختلف دیگری را هم مورد بررسی قرار می‌دهد. پیش نشانگر میزان و شرایط آب درون زمین، تعیین مقاومت الکتریکی و عوامل دیگری را که می‌توانند در وقوع زلزله مؤثر باشند را مورد بررسی قرار می‌دهند. البته باید گفت که این دستگاه‌ها انواع مختلفی دارند. یکی از پیش نشانگرها که آب شناختی نامیده می‌شود، گاز رادون موجود در زمین را که به حالت بلور در زمین محبوس شده است را مورد بررسی قرار می‌دهد. این دستگاه در واقع این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهد که آب تا چه اندازه به منافذ موجود وارد شده است و تا چه اندازه باعث بیرون آمدن این گاز شده است. این مسائل هم به عنوان علت وقوع زلزله مطرح می‌شوند که می‌توانند بر شدت آن تأثیر داشته باشند.

پیش بینی زلزله
 

زلزله بر اثر عواملی رخ می‌دهد که پیش بینی آن‌ها بسیار سخت است اما با بررسی عواملی که می‌توانند وقوع زلزله را محتمل‌تر کنند می‌توان انتظار وقوع زلزله را در یک منطقه داشت. یکی از عواملی که می‌تواند هشدار وقوع زلزله را به ما بدهد پیش لرزه‌ها هستند، این پیش لرزه ها همین‌طور که از اسمشان پیداست، قبل از زلزله اصلی به وقوع می‌پیوندند اما بسیاری از پژوهشگران معتقدند که این مورد چندان دقیق نیست و نمی‌توان بر آن متکی بود. در موارد زیادی زمین‌لرزه‌هایی رخ داده‌اند که پیش لرزه نبوده‌اند و نمی‌توان گفت که قبل از وقوع زمین لرزه حتماً پیش لرزه اتفاق می‌افتد. علت وقوع زلزله غیرقابل رفع و رجوع است و نمی‌توان با وجود دانستن علت آن از این اتفاق جلوگیری کرد بلکه تنها می‌توان با رعایت ایمنی و مقاومسازی ساختمان‌ها امنیت افراد را بالا برد برای این که در صورتی که مقاوم‌سازی ساختمان در سطح ضعیفی باشد امکان دارد که بعد از یک زلزله با ریشتر پایین هم اتفاقات وحشتناکی به وجود بیایند که موجب صدمات جانی، آسیب‌های اقتصادی و دیگر می‌شود.

بررسی دقیق علت وقوع زلزله
 

به بیان دقیق‌تر به لرزش اتفاقی پوسته‌ها و ورقه‌های زمین در کنار هم زمین لرزه گفته می‌شود. علت وقوع زلزله را می‌توان فشار زیاد درون سنگ‌ها و طبقات وجود در زمین دانست. زمانی که این طبقات جابجا می‌شوند فشارهای زیادی که در زیر زمین وجود دارند به شکل نیروهایی در می‌آیند که موجب زمین لرزه می‌شوند. در داخل زمین شکستگی‌هایی وجود دارند که به سطح این شکستگی‌ها که جابجایی هم در آن صورت می‌گیرد گسل گفته می‌شود که در واقع عامل اصلی زمین لرزه ها هستند. وقتی سنگ‌های درون زمین شکسته می‌شوند و به شکل گسل در می‌آیند، انرژی را در خود ذخیره می‌کنند که در صورتی که از طرف ورقه‌های دیگر فشار وارد شود و یا اینکه به هر دلیل دیگری این نیرو آزاد شود زمین لرزه اتفاق می‌افتد. اصولاً فشار درونی داخل زمین وجود دارد و تنها ناشی از برخورد و جابجایی نیست اما شدت این نیروها و فشارها با فشارهایی که منجر به زلزله‌های بزرگ می‌شوند به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. این فشارهای درونی هم می‌توانند باعث شوند که نیروهای ذخیره و نهفته در بین شکاف‌ها آزاد شوند.

عوامل تأثیرگذار بر علت وقوع زلزله
 

یکی از عواملی که می‌تواند احتمال وقوع زلزله را بیشتر کند، دست‌کاری‌های انسان است. آلودگی‌های محیط زیست، گرم شدن کره زمین و سایر آسیب‌هایی که انسان‌های بی مسئولیت بر روی زمین ایجاد می‌کنند، امکان به وجود آمدن وقایع طبیعی از جمله زمین لرزه را بیشتر می‌کنند. اقداماتی که انسان در زیر زمین انجام می‌دهد می‌تواند باعث شود که زلزله به احتمال بیشتری به وجود بیاید. ساختن سدها و به وجود آوردن ساختمان‌های بزرگ یکی از فعالیت‌هایی است که به شدت در وقوع زلزله مؤثر است. حفر کردن چاه و تزریق مایع به درون آن و ایجاد هم از فعالیت‌هایی است می‌تواند منجر به افزایش آسیب‌پذیری منطقه درون زمین به زلزله شود. همان‌طور که می‌دانید کشور ایران دارای معادن نفت بسیار زیادی است که در زیر زمین قرار دارند و باری استخراج این طلای سیاه از زیر زمین هم فعالیت‌هایی انجام می‌شود که منجر به تحریک گسل‌ها و مناطق زلزله‌خیز می‌شود. زغال سنگ از منابعی است که در زمین یافت می‌شود که یکی از این عوامل هم به حساب می‌آید.

انواع زلزله و ارتباط با علت وقوع زلزله
 

زلزله انواع مختلفی دارد و می‌تواند همراه با وقایع طبیعی دیگری هم رخ بدهد. بعضی از زلزله‌ها به همراه طوفان رخ می‌دهند. این زلزله‌ها بعد از زلزله‌های دیگری و آن هم در طی سال‌های دیگری اتفاق می‌افتند. زلزله‌های بزرگ معمولاً در بخش گسل‌های پرخوشه اتفاق می‌افتد که شدت بسیار زیادی دارند. زلزله بر اساس این‌که از چه جهتی نیروی خود را آزاد می‌کند به دو دسته تقسیم می‌شود. دسته اول زلزله افقی و دسته دوم زلزله عمودی است. شدت تخریب این دو زلزله با هم متفاوت است و معمولاً زلزله افقی آسیب‌ها و تخریب بیشتری را ایجاد می‌کند. شدت زلزله‌های عمودی معمولاً کمتر است و اگر بناها و ساختمان‌ها دارای مقاومت مناسب این زمین لرزه ها هستند. زلزله معمولاً در مناطق آتش‌فشانی هم اتفاق می‌افتد و علت آن هم فعالیت‌های آتش‌فشانی است که شامل حرکت مواد مذاب درون زمین می‌شود. این فعالیت‌ها گسل‌های زمین را تحریک می‌کنند و باعث می‌شوند. علت وقوع زلزله می‌تواند خیلی از مسائل را دربر بگیرد که فقط با مقاوم‌سازی می‌توان از صدمات آن جلوگیری کرد.

علت وقوع زلزله و عمق نفوذ
 

زلزله‌ها معمولاً در اعماق متفاوتی از زمین به وقوع می‌پیوندند اما می‌توانیم بگوییم که علت وقوع زلزله در همه‌ی اعماقی که باشد با یکدیگر یکسان است. کانون زلزله اگر در عمق 70 متر و کمتر از آن باشد به آن زلزله با کانون کم عمق گفته می‌شود. اگر عمق زلزله در بین 70 تا 200 کیلومتر زیر زمین باشد این زمین لرزه اکنون عمقی متوسط دارد. معمولاً زلزله‌هایی که اتفاق می‌افتند در این عمق قرار دارند اما هر چقدر که زلزله به سطح زمین نزدیک‌تر باشد آسیب‌ها و خسارات بیشتری وارد می‌شود. در مناطقی که فرورانش اتفاق افتاده است ممکن است که زلزله در عمق بیشتری هم اتفاق بیفتد که حدوداً در بین 200 تا 700 کیلومتر زیر زمین عمق زلزله در این مناطق است. زمین‌لرزه‌هایی هم در عمق بسیار زیادی هستند که به دلیل این که در اعماق زمین سنگ‌هایی وجود دارند که حتی با تحت فشار قرار گرفتن هم شکسته نمی‌شوند معمولاً زمین لرزه‌ای اتفاق نمی‌افتد. زلزله با توجه کانون عمقی که دارد تأثیرات متفاوتی هم دارد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر به سایت آرین تیس مراجعه نمایید.

شرکت مقاوم سازی در راستای بهبود کیفیت و انجام هر چه بهتر کارهای ساختمانی با شرکت مشاور مقاوم سازی مشورت نموده تا تمامی مراحل را با دقت بیشتری به اتمام برساند. شرکت‌های ساختمانی با بررسی و آنالیز سازه از طریق آزمایش‌های مربوطه جهت شناخت نقاط ضعف سازه، ارائه‌ی مشاوره و طراحی سیستم مقاوم سازی و بازسازی متناسب با وضعیت سازه ی موجود با در نظر گرفتن محدودیت های اجرایی و اقتصادی مربوطه در پروژه های ساختمانی و صنعتی سراسر کشور اقدام به ارائه‌ی خدمات مهندسی مورد نیاز می‌کند.