مدیریت پروژه های ساختمانی  دربرگیرنده مجموعه ای از دانش، مهارت ها و تکنیک های لازم در مدیریت اجرای فعالیت ها، در جهت  رفع نیازها و انتظارات متولیان از اجرای پروژه می باشد. مدیریت پروژه در اجرای پروژه به عنوان برنامه ریزی و کنترل پروژه کاربردی می باشد.به طور کلی مدیریت پروژه به‌ کارگیری دانش، مهارت ‌ها، ابزارها و تکنیک‌ها برای فعالیت‌های پروژه برای تحقق الزامات پروژه می باشد.

مدیریت پروژه با بهره مندی از فرآیندهایی مانند فرآیند های آغازین، برنامه‌ریزی، اجرایی، پایشی و اختتامی صورت می گیرد. از جهتی نیز می‌ توان مدیریت پروژه را شامل قوانینی دانست که برای شروع، برنامه‌ریزی، اجرا، کنترل و خاتمه کار یک تیم برای دستیابی به اهداف خاص و برآورده کردن معیارهای موفقیت مشخص نیاز می باشند.

پروژه چیست؟
منظور از پروژه، مجموعه ‌ای از فعالیت‌ ها و اقدامات ایمنی در مدیریت پروژه و ساخت برای رسیدن به یک هدف مشخص است. پروژه‌ها با توجه به نوع هدفشان، انواع متفاوتی همچون پروژه‌های خدماتی، پروژه‌های مطالعاتی و پژوهشی، پروژه‌های اجرایی و …را دارند.جهت پروژه‌های پژوهشی و مطالعاتی می‌ توان به پروژه‌های مانند مطالعه اجتماعی یک منطقه، مطالعه توجیه اقتصادی یک فعالیت پژوهشی برای اجزای آن و … اشاره داشت.

پرو‌ژه‌های مانند احداث ساختمان، احداث سد، احداث نیروگاه‌، احداث تونل از پروژه ‌های اجرایی می باشند. ضمن اینکه پروژه‌های همون طرح بهبود ترافیک، زیباسازی شهر و .. در دسته پروژه‌های خدماتی جای می گیرند.

برنامه ریزی در مدیریت پروژه
برنامه ریزی به عنوان مهم ترین بخش می باشد. نحوۀ برنامه ریزی می ‌تواند به طور مستقیم روی موفقیت پروژه ها موثر باشد. به منظور انجام یک برنامه ریزی خوب، اول باید یک سیستم برنامه ریزی و کنترل پروژه وجود داشته باشد.ابتدایی ترین قدم جهت شروع برنامه ریزی یک پروژه، شناخت کامل نسبت به محدودۀ پروژه است. این شناخت دربرگیرنده اطلاعات کلی پروژه همچون نام پروژه، نام کارفرما، نام مشاور، نام پیمانکار، تاریخ شروع پروژه، مدت زمان انجام پروژه، تاریخ پیش بینی شدۀ پایان پروژه، مبلغ قراردادی پروژه، موقعیت جغرافیایی، حجم کلی کار و غیره می‌باشد که باید به صورت یک مجموعۀ مدون تحت عنوان شناسنامۀ پروژه تهیه گردد.

مدیر ساخت کیست؟
نظارت پروژه های ساختمانی   و ساخت شاخه ‌ای از علم مدیریت پروژه می باشد که در آن پروژه، به طور خاص یک پروژه ساخت و ساز می باشد. دانش مدیریت پروژه در ابتدا یک حرفه می باشد و در گذر زمان تبدیل به علم می شود.مدیر ساخت فردی می باشد که به وسیله  بخش اجرایی تعیین می گردد تا تیمِ مسئول دستیابی به اهداف پروژه را هدایت و رهبری نماید. به طور کلی این شخص مسئول هماهنگی و یکپارچه ‌سازی فعالیت‌ های مهم جهت پیشرفت و اجرای پروژه‌ی ساخت و نیز ایجاد تغییرات در برنامه آن می باشد.

به طور کلی مدیریت ساخت؛ برنامه ریزی، هماهنگی و کنترل یک پروژه ساخت از ابتدا تا انتها می باشد. در واقع می‌ توان گفت این نوع از مدیریت، یک خدمت حرفه ‌ای می باشد که با مدیریت درست برنامه، هزینه، کیفیت، ایمنی، زمان و عملکرد، به پیشرفت درست پروژه کمک می نماید. هدف از مدیریت ساخت، پاسخگویی به نیاز کارفرما و ارائه یک پروژه‌ ی عملی و اقتصادی می باشد. مدیر ساخت نظارت بر کل پروژه را مستقیما برای کارفرما فراهم می نماید.

مدیریت ساخت شامل چه مواردی می‌شود؟
مدیریت ساخت و ساز برای سایت ‌های ساختمانی می باشد که با توجه به  نوع پروژه می‌ تواند دربرگیرنده طیف گسترده‌ای از فنون مختلف به شرح زیر باشد:

• مدیریت هزینه‌ها: مدیر ساخت وظیفه تعیین بودجه و اطمینان از اتمام پروژه در حد انتظارات مالی کارفرما را دارد.
• تضمین کیفیت: مدیران ساخت اطمینان خاطر می یابند که پیمانکاران اصلی و فرعی وظایف خود را به طور کامل و مطابق با قوانین و مقررات انجام می نمایند.
• نظارت بر قراردادها: این متخصصان مطمئن می‌شوند که قراردادها تحقق یافته و همه افرادی که در این قرارداد مشارکت دارند از پروژه راضی می باشند. این مهم می ‌تواند شامل مدت زمان انجام کار و قیمت توافقی باشد.
• مدیریت ایمنی: مدیر ساخت خطرات موجود در کارگاه ساختمانی را جهت ایمنی کارکنان به حداقل می‌ رساند. همچنین اطمینان خاطر می یابد که نیروهای کاری با احتیاط از مقررات و دستورالعمل‌های ایمنی پیروی می نمایند.
• ارتباطات: به عنوان رهبران پروژه، مدیران ساخت و ساز معمولا تماس اصلی همۀ افراد درگیر در پروژه می باشند و انتظارات و تغییرات را به اطلاع نیروهای مشغول در پروژه می ‌رسانند.
• مجوزها و مدارک: مدیر ساخت کلیه مدارک و مجوزهای لازم برای شروع و پایان پروژه را پیگیری و کنترل خواهد کرد.

تفاوت مهندسی و مدیریت ساخت با مدیریت پروژه و ساخت
اولین تفاوت این دو, در رابطه آن ها با سه اشخاص پروژه می باشد.در مدیریت پروژه, مشاور و پیمانکار هیچگونه قرارداد رسمی با یکدیگر ندارند. به طور کلی آن ها  یک رابطه با واسطه دارند که تعیین می کند هر کدام چه وظایفی را بر عهده دارند و چگونه باید با یکدیگر در تعامل باشند. وظایف آن ها بر روی همدیگر تاثیرگذار می باشد ولی قرارداد آن ها تنها با کارفرما می باشد.

در مدیریت ساخت, پیمانکار رابطه مستقیم با مشاور داشته ولی هیچ رابطه مستقیمی با کافرما نخواهد داشت. در این صورت کارفرما و پیمانکار یک رابطه با واسطه خواهند داشت و حتی حق الزحمه پیمانکار با واسطه مشاور (اما توسط کارفرما) پرداخت خواهد شد.

گرایش مدیریت پروژه و ساخت تقریبا زیر گروه مستقیم معماری به شمار می رود با وجود آنکه رشته مهندسی و مدیریت ساخت در دسته گرایش های عمران در مقطع کارشناسی ارشد است که همین موضوع منجر به ایجاد تفاوت هایی نه چندان زیاد ما بین این دو رشته خواهد شد که می توان از تفاوت اسمی این دو رشته نیز آن را درک نمود. رشته مدیریت پروژه و ساخت با در نظر گرفتن کلیات پروژه های عمرانی بدون توجه ویژه به جزئیات اجرایی آن مباحث خود را پیش می گیرد حال آنکه رشته مهندسی مدیریت ساخت با دیدی عمرانی به جزئیات یک طرح و نحوه ساخت آن توجه خواهد کرد .

حدود 50 سال از پیدایش ، تکوین و کاربرد سیستم های مدرن و منظم برنامه ریزی وکنترل پروژه وهمچنین مدیریت پروژه می گذرد و کار توسعه، تکمیل و بهره برداری از این سیستم ها و روش ها همچنان ادامه دارد.هدف مهم و کار اصلی سیستم های برنامه ریزی وکنترل(نظارت ) پروژه ، دستیابی به هدفهای برنامه ، طرح پروژه ازراه بهینه نمودن مدتزمان، هزینه ی اجرا و کیفیت نتایج پیش بینی شده یا مورد انتظار آن هاست. بدین جهت، ابزاری موثر و کارامد برای مدیریت برنامه ، طرح و پروژه می باشد. طرح ها و پروژه ها در هر کشوری، همچون چرخ هایی جهت تحرک ماشین رشد و توسعه ی اقتصادی - اجتماعی محسوب می شوند.

ویژگی ‌های مدیریت پروژه

• شناخت جامع و عمیق متدولوژی های مدیریت پروژه
• بررسی آخرین نسخه از استاندارد مدیریت پروژه براساس استاندارد
• شناخت جامع و عمیق مفاهیم و فرآیند های مدیریت پروژه
• شناخت جامع و عمیق زیرساخت های لازم برای پیاده سازی متدولوژی های سه گانه مدیریت پروژه
• ارائه نمونه‌ های شکست‌ ها و پیروزی‌ ها در پیاده ‌سازی مدیریت پروژه

• مهارت های موردنیاز یک مدیر پروژه خوب
• مدیر می بایست آشنایی کاملی با همه جوانب پروسه ساخت و ساز داشته و بتواند مدیریت کیفیت پروژه را به بهترین شکل به عهده بگیرد.
• درک نیازهای پروژه نظیر برنامه ریزی، کنترل و گزارش
• درک وظایف مربوط به اعضای تیم پروژه
• برخورداری مدیر پروژه از دانش کافی برای شکل قرارداد با توجه به تاثیر متغیرها، بودجه، تمدید مهلت اجرا و راهکارهای حل اختلاف
• هنگامی که اعضای تیم اختلاف نظر دارند  با استفاده از تکنیک های مدیریتی نسبت به رفع مشکل عمل کند.

• در زمان مدیریت پروژه، مهارت های مدیریتی خود را به بهترین شکل به کار ببندد.
• از یک روش مدیریتی ویژه جهت اعضای پروژه بهره برداری نماید.
• اختصاص بخشی از مسئولیت خود به مدیریت تیم کاری
• گزارش پیشرفت و صورت وضعیت سودآوری قرارداد به مدیر ارشد
• در زمینه گزارش نویسی و برقراری ارتباط با مدیر ارشد، کارکنان پروژه، پیمانکاران فرعی و مشتریان مهارت داشته باشد.
• اجرا درست سیاست ها و قوانین مربوط به پروژه

سخن پایانی

همانطور که در بالا آموختید مدیریت پروژه و ساخت به عنوان مهم ترین مورد در اجرای صحیح پروژه بسیار کاربرد ی می باشد. به طور کلی نمیتوان گفت مدیریت پروژه بهتر است یا مدیریت ساخت. به این علت که منحصر به فرد بودن هر پروژه می بایست به خوبی بررسی گردد که کدام روش مناسب تر می باشد. ممکن است در یک پروژه خاص مدیریت ساخت بازدهی (هم از لحاظ مالی و هم از لحاظ زمانی) بهتری داشته باشد و در یک پروژه دیگر انتخاب بهتر مدیریت پروژه باشد.

به طور کلی مدیریت پروژه روش سنتی و مدیریت ساخت روش ساده تری برای انجام پروژه می باشد. در هر دو روش هماهنگی های لازم در میان منابع انسانی, مصالح,  ماشین آلات ساختمانی و … می بایست انجام شود. در مدیریت پروژه این هماهنگی ها به عهده کارفرما و در مدیریت ساخت به عهده مشاور می باشد. در نهایت می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت آرین تیس مراجعه نمایید.