نحوه ساخت بتن، دست یافتن به مقاومت مورد نظر، مقابله با عوامل خورنده و دیگر مسائل مواردی هستند که در آزمایش بتن می توان به آنها دست یافت. برای این کار هر روز از بتن نمونه هایی برای آزمایش گرفته می شود. از مسائل مهم در ساخت سازه ها تحمل بارها توسط مصالح است که در آزمایش بتن و مصالح مشخص می شود.

 آزمایش بتن و مصالح
رفتار اجزای سازه در اثر بارهایی که به آن وارد می شود، دارای اهمیت است. یکی از این بارهای مهم نیروهایی است که در اثر زلزله به ساختمان وارد می شود. مصالحی که در ساختمان سازی از آنها استفاده می شود، هر کدام دارای مشخصات خاصی هستند و در برابر نیروها عکس العمل خود را نشان می دهند. بتن از مصالح مهمی است که استفاده از آن در ساختمان ها به دلیل ارزان بودن و مزایای بسیاری که دارد روز به روز افزایش یافته است و امروزه یکی از پرکاربردترین مصالح در کشور ما محسوب می شود.  

با نتایجی که از آزمایش بتن و مصالح به دست می آید می توان اندازه سیمان یا شن و ماسه را برای رفع عیب بتن کم و زیاد کرد. نتایج زیادی از این آزمایش قابل استخراج است که هر کدام به نوبه خود از اهمیت برخوردار هستند.

گزارش آزمایشگاه بتن و مصالح

• با آزمایش بتن و مصالح می توان وزن مخصوص سیمان را تعیین کرد.
• دانه بندی خاک یکی دیگر از نتایجی است که از آزمایش به دست می آید.
• درصد جذب آب نیز با آن قابل تشخیص است.
• وزن مخصوص ظاهری به روش پیکنومتر تعیین می شود.
• وزن مخصوص ظاهری به شکل دونگان تعیین می شود.
• وزن واحد حجم مصالح قابل محاسبه است.
• دانه بندی مصالح از آزمایشگاه بتن و مصالح حاصل می شود.
• طرح اختلاط بتن نیز تعیین می شود.
• وزن مخصوص بتن قابل تعیین است.
• نمونه برداری از مصالح هم انجام می شود.
• درصد جذب رطوبت سطحی از این آزمایش به دست می آید.
• ارزش ماسه ای SE نیز تعیین می شود.
• وزن مخصوص توده ای نیز تشخیص داده می شود.
• آزمایش های کششی، خمشی و فشاری از دیگر نتایج آزمایش بتن و مصالح است.

انواع آزمایش بتن و مصالح

• آزمایش مشخص کردن زمان گیرش سیمان هیدرولیکی به وسیله سوزن و یکات
• آزمایش استاندارد برای مشخص کردن جرم حجمی سیمان
• آزمایش استاندارد برای مشخص کردن غلظت نرمال سیمان هیدرولیکی
• آزمایش استاندارد برای مشخص کردن مقاومت کششی ملات سیمان
• آزمایش استاندارد برای مشخص کردن مقاومت خمشی ملات سیمان هیدرولیکی
• آزمایش استاندارد برای مشخص کردن نرمی سیمان پرتلند به وسیله دستگاه نفوذپذیری هوا
• آزمایش استاندارد برای دانه بندی انواع مصالح درشت دانه و ریز دانه به وسیله الک

دو نوع آزمایش روی بتن
آزمایش بتن و مصالح شامل دو نوع زیر هستند:  

1- آزمایش مخرب

2- ازمایش غیر مخرب

در آزمایش مخرب نمونه مورد استفاده بعد از انجام خراب می شود و دیگر قابل استفاده نخواهد بود و به همین خاطر به آن آزمایش مخرب گفته می شود. آزمایش های مقاومت فشاری و کششی از این دست محسوب می شوند. در آزمایش غیر مخرب بر عکس آزمایش مخرب نمونه مورد آزمایش خراب نمی شود و می توان چند بار آن را مورد آزمایش قرار داد. می توان آزمایش بتن و مصالح را در محل انجام داد.

آزمایش التراسونیک و چکش اشمیت از این نوع آزمایش ها هستند. آزمایش غیر مخرب را نمی توان مبنای رد یا پذیرش بتن دانست، اما از لحاظ ارزیابی و مقایسه بتن مهم و مفید است.

چکش اشمیت
برای انجام آزمایش بتن و مصالح از چکش اشمیت استفاده می شود. ظاهر آن ساده به نظر می رسد، اما آزمایش چکش اشمیت پیچیدگی ضربه و موج تنش همراه آن را همراه دارد. در این آزمایش یک جرم تحت بار یک فنر قرار می گیرد و با بالا رفتن طول فنر تا محل مشخص، به جرم یک انرژی ثابت می دهد.   

این کار با فشار پیستون دستگاه روی سطح بتنی مورد آزمایش انجام می شود. جرم از پیستون با آزاد شدن فنر که هنوز در تماس با بتن است بر می جهد و فاصله ای که این جرم طی می کند با ازدیاد طول اولیه فنر با نام نمره برجهندگی عنوان می شود. این نمره با یک عقربه در مقابل صفحه مدرج دستگاه نشان داده می شود. بعضی از چکش ها این نمره را با صورت چاپ شده نیز نشان می دهند

نکاتی برای اجرای چکش اشمیت
برای انجام آزمایش بتن و مصالح با چکش اشمیت باید نکات زیر را مد نظر داشت:

• چکش باید روی سطحی صاف در تماس با قالب باشد.
• سطوح با کمچه صاف می شوند، اما باید با ساییدن صاف تر شوند.
• اگر ذرات درشت زیر پیستون باشد موجب برجهندگی زیاد و در نهایت غیر طبیعی بودن نتیجه خواهد شد.
• یکی از دلایل کم شدن نتیجه آزمایش بتن و مصالح با چکش اشمیت وجود حفره کوچک است.
• پیستون دستگاه باید بر سطح بتن عمود باشد.

ضریب تصحیح چکش اشمیت
چکش اشمیت باید پیش از آزمایش به وسیله آنویل استاندارد کالیبره شود. برای تعیین ضریب تصحیح چکش اشمیت از میانگین ده قرائت استفاده می شود که روی آنویل استاندارد محاسبه شده است. نمونه باید روی سطح کاملاً صاف قرار گیرد. مقدار سختی به دست آمده به قرار گرفتن چکش اشمیت بستگی دارد و باید به سه شکل قائم به سمت بالا، افقی یا قائم به سمت پایین باشد. میزان انحراف چکش نباید از مثبت و منفی 5 درجه بیشتر باشد. دقت و خطا در آزمایش چکش اشمیت مهم است و فاصله بزرگ ترین و کوچک ترین عدد قرائت شده نباید بیشتر از 12 واحد با هم اختلاف داشته باشند. تخمین میزان خطا امکان پذیر نیست.